De luidenden de kerkklokken van Faller, RS en Wiad deel 3 : de Wiad kerk
Wiad kwam in 1956 maar in ieder geval in 57 (kan er niet in de Miniatuurbanen niet achter komen wanneer de kerk uitgebracht werd, want er was in 56 plaatsgebrek voor het bespreken van alle nieuwigheden in de MIBA) met een kerk waarin een speelwerk van een luidende klok (art nr 1052). Er staat vermeld ,kerk met gelui' (Kirche mit Geläute) , dus waarschijnlijk alleen een klok.
Daar ik dit model in deze uitvoering niet heb, weet ik niet wat voor motor en klok erin gemonteerd geweest is.
Dit model was in gemengde bouwwijze zoals Faller: kartonnen wanden met bepleistering en kunststof ramen, daken ed op een hardboard bodemplaat ( de witte kerk rechts).
In 1960 kwam er een vernieuwde , nu in kunststof en veel gedetailleerdere kerk (op foto links) zowel zonder als met geluid, wat nu naast gebeier van klokken ook nog een orgelspel te horen zou gaan geven. Dit geluid ontstaat door een trommel met pennetjes die langs verschillende toonstaafjes lopen, zie foto van een vergelijkbaar speelwerk.
Deze kerk had aan de voorkant een groot zonneraam, waar met opzet geen glas achter geplaatst was, een geopende kerkdeur en aan de zijkant vier onbeglaasde ramen, opdat het geluid zo makkelijker naar buiten kon komen.
Toch is na 60 jaar deze motor wat lawaaierig en bijna even luid als het klokkenspel. Met goed luisteren was het speelwerk te horen.
Daar het speelwerk niet best funktioneerde - en er kwamen 2 klankstaafjes uit de kerk vallen -, heb ik heel voorzichtig de goed gelijmde kerk van de grondplaat bijna zonder schade weten los te krijgen.
Het probleem blijkt dat de gelijkstroommotor niet met diodes gezekerd werd om maar één richting op te kunnen draaien. Door de draden verkeerd om aan te sluiten gaat die motor terug te draaien werden de klankstaafjes - die net boven het midden op de rol drukken- naar beneden geforceerd en zijn er een stel afgebroken. Zoals te zien is, zijn er nog maar een paar over. Dat is de oorzaak van de geringe klank. (foto en filmpjes van de motor)
Er is ook te zien dat oorspronkelijk er 18 staafjes waren. Ons toonsysteem kent 12 verschillende tonen, tesamen een octaaf vormend. De 13e klank is dan gelijk aan de eerste, maar hoger. Dus met 18 staafjes heb je anderhalve octaaf, wat veel meer klankverschillen geeft dan de 5 staven bij de RS kerken. Daarmee kun je echte melodiën laten klinken.
De 5 pennen (nog 3 over) aan de rechterkant maken het klokgeluid, die aan de linkerkant zouden die van het orgel moeten maken. Daarvan ontbreken er ± 10 klankpennen. Dus helaas, door de afgebroken staafjes geven deze resterende staafjes niet zo veel klankvariatie meer.
Voor het restaureren wordt dat zoeken naar een vervangende klankgever: dat heet de kam heb ik geleerd van John. Dat zal in een heel ander interesse gebied te vinden zijn: bij de speelwerken/muziekdozen. Ben al op zoek.
In 1966 kwam er een verbeterde motor voor het speelwerk, vermoedelijk om minder geluid te maken ten opzichte van het speelwerk. En bij de inbouwset is de diode toegevoegd, die bij mijn model waarschijnlijk vergeten was om in te bouwen.
Na het faillissement van Wiad eind 75 kwam dit model bij Pola in zijn aanbod.
Luister en kijk naar de film op youtube - met dank - gemaakt door Hans Shunter, de verbinding:
Wiad kwam in 1956 maar in ieder geval in 57 (kan er niet in de Miniatuurbanen niet achter komen wanneer de kerk uitgebracht werd, want er was in 56 plaatsgebrek voor het bespreken van alle nieuwigheden in de MIBA) met een kerk waarin een speelwerk van een luidende klok (art nr 1052). Er staat vermeld ,kerk met gelui' (Kirche mit Geläute) , dus waarschijnlijk alleen een klok.
Daar ik dit model in deze uitvoering niet heb, weet ik niet wat voor motor en klok erin gemonteerd geweest is.
Dit model was in gemengde bouwwijze zoals Faller: kartonnen wanden met bepleistering en kunststof ramen, daken ed op een hardboard bodemplaat ( de witte kerk rechts).
In 1960 kwam er een vernieuwde , nu in kunststof en veel gedetailleerdere kerk (op foto links) zowel zonder als met geluid, wat nu naast gebeier van klokken ook nog een orgelspel te horen zou gaan geven. Dit geluid ontstaat door een trommel met pennetjes die langs verschillende toonstaafjes lopen, zie foto van een vergelijkbaar speelwerk.
Deze kerk had aan de voorkant een groot zonneraam, waar met opzet geen glas achter geplaatst was, een geopende kerkdeur en aan de zijkant vier onbeglaasde ramen, opdat het geluid zo makkelijker naar buiten kon komen.
Toch is na 60 jaar deze motor wat lawaaierig en bijna even luid als het klokkenspel. Met goed luisteren was het speelwerk te horen.
Daar het speelwerk niet best funktioneerde - en er kwamen 2 klankstaafjes uit de kerk vallen -, heb ik heel voorzichtig de goed gelijmde kerk van de grondplaat bijna zonder schade weten los te krijgen.
Het probleem blijkt dat de gelijkstroommotor niet met diodes gezekerd werd om maar één richting op te kunnen draaien. Door de draden verkeerd om aan te sluiten gaat die motor terug te draaien werden de klankstaafjes - die net boven het midden op de rol drukken- naar beneden geforceerd en zijn er een stel afgebroken. Zoals te zien is, zijn er nog maar een paar over. Dat is de oorzaak van de geringe klank. (foto en filmpjes van de motor)
Er is ook te zien dat oorspronkelijk er 18 staafjes waren. Ons toonsysteem kent 12 verschillende tonen, tesamen een octaaf vormend. De 13e klank is dan gelijk aan de eerste, maar hoger. Dus met 18 staafjes heb je anderhalve octaaf, wat veel meer klankverschillen geeft dan de 5 staven bij de RS kerken. Daarmee kun je echte melodiën laten klinken.
De 5 pennen (nog 3 over) aan de rechterkant maken het klokgeluid, die aan de linkerkant zouden die van het orgel moeten maken. Daarvan ontbreken er ± 10 klankpennen. Dus helaas, door de afgebroken staafjes geven deze resterende staafjes niet zo veel klankvariatie meer.
Voor het restaureren wordt dat zoeken naar een vervangende klankgever: dat heet de kam heb ik geleerd van John. Dat zal in een heel ander interesse gebied te vinden zijn: bij de speelwerken/muziekdozen. Ben al op zoek.
In 1966 kwam er een verbeterde motor voor het speelwerk, vermoedelijk om minder geluid te maken ten opzichte van het speelwerk. En bij de inbouwset is de diode toegevoegd, die bij mijn model waarschijnlijk vergeten was om in te bouwen.
Na het faillissement van Wiad eind 75 kwam dit model bij Pola in zijn aanbod.
Luister en kijk naar de film op youtube - met dank - gemaakt door Hans Shunter, de verbinding:
Laatst bewerkt:
